“Mensen moeten leren het heft in eigen handen te nemen en bewuste keuzes te maken” Marieke de Witt, diëtist en leefstijlcoach, over nut en noodzaak van een gezonde leefstijl

“We opereren als zorgprofessionals in een kleine gemeenschap en als er dan iets moet gebeuren, voel ik me er verantwoordelijk voor”. Marieke de Witt werd gevraagd voor de werkgroep Leefstijl van Heuvelrug Gezond. Het was voor haar logisch zich bij de werkgroep aan te sluiten en zich in te zetten voor de inwoners van de Heuvelrug. Daarbij gaat het niet alleen over voeding, dat weet Marieke allang. Want een gezonde leefstijl heeft ook te maken heeft met beweging, voldoende slaap en zo min mogelijk stress.

Natuurlijk is voeding nog steeds een belangrijk onderwerp van mijn gesprekken. Maar als iemand bijvoorbeeld stress heeft of te weinig slaapt, ga ik daar eerst mee aan de slag”.

“Als diëtist ben ik opgeleid om me echt bezig te houden met voeding. In mijn praktijk was dat de eerste jaren ook zo. Maar dat veranderde toen ik in contact kwam met Stichting Voeding Leeft, waar ik samen met verpleegkundigen en coaches cursussen geef aan mensen met diabetes 2 om ze te helpen naar alle facetten van een gezonde leefstijl te kijken”. Voor Marieke was het een openbaring te merken hoeveel effect dat had. “In mijn werk liep ik wel eens vast in het geneuzel over voeding”. Ze gunde haar patiënten niet alleen maar een slanker lijf, maar ook een energieker en fitter leven. “Afvallen is heel lang de norm geweest, want minder wegen is gezonder”. Dat klopt, maar er komt meer bij kijken. “Natuurlijk is voeding nog steeds een belangrijk onderwerp van mijn gesprekken. Maar als iemand bijvoorbeeld stress heeft of te weinig slaapt, ga ik daar eerst mee aan de slag”. Als je goed slaapt, voel je je fitter, heb je meer energie en kun je je beter concentreren. Bovendien heb je dan minder behoefte aan eten, dat is mooi meegenomen.

“Ik heb veel blije cliënten”. Marieke gaat graag het gesprek over leefstijl met ze aan. “De meesten vinden het al fijn om simpele inzichten te krijgen”. Zo adviseert ze mensen om niet te vaak te eten op een dag: gewoon drie keer per dag een maaltijd en de tussendoortjes weglaten. Je hebt het niet nodig en het is bovendien veel beter voor je bloedsuikerspiegel. Als je namelijk de hele dag door eet, wordt er door de constante spijsvertering steeds insuline aangemaakt, waardoor je bloedsuiker omhoog gaat. “Het is beter voor je lijf om niet de hele dag ‘aan’ te staan en je lichaam rust te geven”.

Marieke zou het toejuichen als Leefstijl standaard geïntegreerd wordt in de huisartsenzorg. Zo weet ze dat bepaalde medicatie voor mensen met diabetes 2 niet altijd samengaat met haar leefstijladviezen. “Dat vind ik wel eens lastig”. Dat heeft te maken met het protocol van de huisarts. “Ik overleg dan of het akkoord is dat het medicijn geschrapt wordt, als experiment”. Want met bepaalde voeding weet ze dat het verantwoord is. Marieke begrijpt dat huisartsen verplicht zijn bepaalde protocollen te volgen en ook dat Leefstijl lastig wetenschappelijk te onderbouwen is. Toch weet ze uit ervaring dat patiënten soms ook zonder bepaalde medicijnen kunnen. “Ik zeg niet dat Leefstijl het beste medicijn is, maar het kan wel veel dingen in gang zetten”. De bloeddruk kan bijvoorbeeld dalen of  diabetesmedicatie kan afgebouwd of gestopt worden en reumatische klachten kunnen verminderen.

‘“Met kleine stappen probeerde ik iemand toch in die richting te krijgen, zonder iemand over te halen, want dat werkt niet. Ik geef zoveel mogelijk advies op maat, maar het moet wel een eigen keuze zijn”.

“Ik ben heel blij met mijn vak en gelukkig zijn er al veel mensen die gezond eten”. Maar niet iedereen is hetzelfde. Zo kwam er onlangs een patiënt die minder medicatie wilde, maar niet van groenten houdt, terwijl het wel nodig is in een gezond voedingspatroon. In dat geval probeert Marieke toch iets te bedenken zodat hij resultaat boekt. Hetzelfde geldt voor mensen die ongezond eten. “Met kleine stappen probeerde ik iemand toch in die richting te krijgen, zonder iemand over te halen, want dat werkt niet. Ik geef zoveel mogelijk advies op maat, maar het moet wel een eigen keuze zijn”. Bijvoorbeeld iemand die graag alcohol drinkt, raadt ze aan om een glaasje bij de maaltijd te nemen in plaats van vlak voor het slapen gaan. Dan krijgt het lichaam rust. Mensen die dol zijn op chocola kunnen beter direct na het eten een stukje nemen, zodat het nog bij de maaltijd hoort. Op die manier blijft het toch bij drie keer eten op een dag. “Soms is het even puzzelen, maar cliënten gaan altijd tevreden de deur uit”. Marieke realiseert zich dat Leefstijl introduceren niet van de een op de andere dag lukt. En ook niet dat alles in één keer vlekkeloos zal lopen. Ze is er wel van overtuigd dat als zorgprofessionals op één lijn zitten, er wel degelijk iets bereikt kan worden.

In de wandelgangen is het commentaar wel eens dat mensen drie maaltijden per dag niet kunnen volhouden. “Het komt wel voor dat mensen na een heftige gebeurtenis een terugval hebben”. Marieke weet ook dat als iemand een positief effect heeft ervaren, dat er altijd weer een reden is om het opnieuw in te zetten. Het gaat wel eens met hobbels, maar het komt zelden voor dat mensen er helemaal het bijltje bij neergooien.

Alhoewel Leefstijl nog niet standaard geïntegreerd is in de opleiding, ziet Marieke dat bij de nieuwe generatie diëtisten Leefstijl al toegepast wordt. “En als collega’s het nog niet doen, dan zou ik ze willen aanraden alle factoren, zoals slaap, stress en beweging ook mee te nemen. Het is ook fijn het gesprek met je client breder te maken dan voeding alleen. Dat maakt je werk leuker”. Marieke vindt het belangrijk zelf ook een gezonde leefstijl te hebben: “Ik ben weliswaar vijftig maar heel fit en energiek. Natuurlijk weet ik niet of het aan mijn leefstijl ligt, maar ik vind ook dat ik zelf moet doen wat ik anderen adviseer”.

Of Marieke nog een leuke tip heeft? “Maak op je nuchtere maag een wandeling, dat is een goed begin van de dag. En een ommetje voor het slapen gaan, werkt ook heel ontspannend”. Waar ze het meeste succes mee bereikt bij patiënten is ‘minder vaak eten’. “Eigenlijk gaat het niet om minder eten, maar om slimmer eten. Het is belangrijk voor drie voedzame maaltijden te zorgen. En verder: “We vallen af op momenten dat we niet eten, dus ik zeg altijd, koester de momenten dat je niet eet”. Als mensen dat eenmaal doorhebben, dan komt het goed. De rest doen ze zelf, althans alleen als ze het heft in eigen handen nemen.